Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju, koji je stupio na snagu u decembru 2019. godine, jasno je regulisano da pravo na porodičnu penziju može da ostvari i vanbračni partner, kao i njihovo dete.
Imajući to u vidu, a s obzirom na to da je nezaposlena, jednoj redakciji se javila sredovečna čitateljka da se raspita kakva prava imaju žene koje su dva puta živele vanbračno. Mogu li one da naslede jednu ili i dve penziju ili ako nisu od jednog partnera uspele da dobiju ova primanja, da li mogu od drugog?
Naime, ona je prvi put u vanbračnoj vezi bila 4,5 godine, a drugi put šest godina. Oba partnera su joj preminula. Kada je prvi u pitanju, nije imala dovoljno godina da bi ostvarila pravo na porodičnu penziju, a sa drugim je živela dva puta po tri godine. Odlazila je i vraćala se. Ona sada ima 56 godina i interesuje se da li može da dobije bar jednu porodičnu penziju ili ne. Kaže da nije radila nigde.
Upitani kakva su prava žena koje su, dakle, dva puta imale vanbračne veze po pitanju nasleđivanja penzija, u Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje kažu da pravo na porodičnu penziju može ostvariti vanbračni partner ukoliko je vanbračna zajednica trajala najmanje tri godine, ili ako sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom prava, ima zajedničko dete.
Pravo na porodičnu penziju može ostvariti i vanbračni partner posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako mu je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.
Pravo na porodičnu penziju udova stiče ako je do smrti vanbračnog partnera navršila 53 godine života ili ako je, do smrti partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti vanbračnog partnera postala potpuno nesposobna za rad. Porodičnu penziju će primati i ako je, posle smrti vanbračnog partnera, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom vanbračnom partneru, a udova obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci.
Udova koja u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost. Žena koja do smrti vanbračnog partnera nije navršila 53 godine života, ali je navršila 45 godina života, stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 53 godine života.
U slučaju smrti vanbračnog partnera, uz zahtev za ostvarivanje prava na porodičnu penziju, potrebno je da udova dostavi pravosnažnu sudsku odluku kojom je utvrđeno postojanje vanbračne zajednice (utvrđuje se u vanparničnom postupku).
U konkretnom slučaju, udova može, ako ispunjava propisane uslove, da ostvari pravo na porodičnu penziju po smrti partnera sa kojim je bila u vanbračnoj zajednici do dana njegove smrti. Uslov od tri godine je ispunjen samo ako je vanbračna zajednica postojala u neprekidnom trajanju. Ako je vanbračna zajednica postojala ranije, neophodno je da joj je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.
Ukoliko se utvrdi postojanje obe vanbračne zajednice i ako su ispunjeni uslovi za ostvarivanje prava na porodičnu penziju po smrti oba vanbračna partnera (jedna vanbračna zajednica je postojala do dana smrti partnera, a dosuđeno je pravo na izdržavanje od strane partnera sa kojim je ranije bila u vanbračnoj zajednici), udova može ostvariti dve porodične penzije, ali može koristiti samo jednu po sopstvenom izboru, zaključuju u penzijskom fondu.
